Zinapoyalarni loyihalashtirish va qurish – musiqa bilan tenglashtirsa bo‘ladigan san’atdir. Bu stil va janr bo‘yicha har xil yo‘nalishlar kantri kabi oddiy bo‘lish xosdir yoki teskari, opera kabi his-tuyg‘uli va chuqur bo‘lishi mumkin. Har bir usta o‘z vkusi va ishqibozliklariga egadirlar. Kimdir klassikani afzal ko‘rsa, kimgadir avangard yaqindir. Baribir ham qiziqish va afzalliklardan qat’iy nazar ustaning noyob asari bo‘lib uning eksklyuziv zinapoyasi bo‘lib qoladi.
Zinapoya uyning zaruriy funksional zvenosi bo‘lib qolmay har qanday interyerning asosiy tarkibiy qismi bo‘lib qoladi. Uning tashqi ko‘rinishi, konstruksiyasi va dizayni uyning o‘zi loyihalashtirilayotgan boshlang‘ich etapda o‘ylab chiqiladi. U yoki bu shaklni tanlashning asosida buyurtmachining shaxsiy tilaklari yotgan bo‘lsa xonaning imkoniyatlari va o‘ziga xos xususiyatlari yotadi. Tanlangan bo‘yoq va lok qatlami yordamida hattoki oddiy ignabargli tur ham qimmat va oliyjanob ko‘rinishga ega bo‘lishi mumkin.
Hozir ishonchli va unchalik qimmat bo‘lmagan bolsalardagi zinapoyalar keng tarqalmoqda. Ularning konstruksiyasi yig‘ilgan va devor va to‘sinlarga bolt, metall tyajlar va tirgovuchlar yordamida mahkamlanadi, ko‘pincha tetivlardan foydalanmasdan. Ular yengil va havoiy bo‘lib ko‘rinadilar, ammo bunda bitta pillapoyada 1800 kg gacha og‘irlikka chidab beruvchi yuqori mustahkamlikka ega.
Tetivalar va kosouralarsiz bolsalardagi zinapoya
Konstruksiyasi bo‘yicha zinapoyalar marshli, burama. Tetivli, bolsli va kosourlikga bo‘linadi. Klassik og‘ir zinapoyalarni o‘rnatish katta maydonni talab etadi, fazodan maksimal iqtisod qilishning asosiy masalasini esa burama zinapoyalar uddalamoqda.
Yon tomondagi kosourda bir necha marshdagi zinapoyalar. Ko‘tarilish qulay bo‘lishi uchun bitta marsh 3 dan 15 gacha pillapoyalardan iborat bo‘lishi kerak.
Tetiva yonida bo‘lgan burama zinapoyalar
Ikkita ipdagi zinapoya. Tetiva – zinapoya konstruksiyasining pillapoyalar mahkamlanuvchi yon tomondagi asosdir.
Bitta kosourdagi zinapoya. Zinapoyaning kosour asosi tetivlikdan farqli pillapoyalar torslarining ko‘rinib qolishini qoldiradi.
Burama zinapoyaning o‘ziga xos xususiyatlari. Burama zinapoya ancha ko‘rimli va har qanday arxitektur fazonining o‘zagi bo‘lib qoladi. U yuksakka intiluvchi daraxtga o‘xshaydi. Burama zinapoya yaratilayotganda asosiy material sifatida qattiq naslli daraxt, metall, shisha, beton ishlatiladi.
Zinapoyani markaziy asosli qilib va u siz spiralsimon tirgovichlarda konstruktorlash mumkin. Barchasiga plyus qilib yuqorida ko‘rsatib o‘tilgandek ushbu ko‘rinishdagi zinapoya xonaning foydali maydonini sezilarli iqtisod qiladi. Zinapoyani har xil shakldagi elementlar bo‘yicha har xil rasmiylashtirsa bo‘ladi. Klassik variantda suyanchiqlar pillapoyalar yasalgan yog‘ochdan yasaladi. Biroq ko‘pincha va ancha muvaffaqiyatli zamonaviy interyerga pishitilgan metall asosli va yog‘och pillapoyali mujassamlashgan zinapoyalar kirib kelmoqda.
Shuni belgilab o‘tish kerakki zinapoyani qurish uchun zarur bo‘lgan maydon avvalambolr uning tipi, planirovkasi, qavatning mavjud balandligi, hamda pillapoyaning balandligi va kengligining to‘g‘ri mutanosibligi aniqlanadi.
Har qanday zinapoyani loyihalashtirilayotganda asosiy texnik me’yorlarga aniq rioya qilish kerak. Ana shunda yaxshi rasmiylashtirilgan zinapoya nafaqat chiroyli, balkim eng asosiysi – qulay va xavfsiz bo‘ladi. Arxitektura qoidalariga muvofiq loyihalashtirilgan va qurilgan zinapoya – asrlar davomida xizmat qiladi.
Turi va shaklidan qat’iy nazar zinapoyani qurayotganda asosiysi unga qancha joy talab etilishini aniqlashtirishdir. Shundan so‘ng uning turi, shakli va aniq joylashuvi tanlanadi. Zinapoya qurishning keyin bosqichi qavatlarning va uning kattaliklarini farqini hisoblashdan iborat. Bundan so‘ng, qo‘llanilayotgan zinapoya marshi tikligi diapazoni o‘rnatiladi, zinapoya pillapyalarini mavjud o‘lchamlari va zaruriy marsh kengligi aniqlanadi.
Zinapoya uchun material tanlanayotganda u yoki bu yog‘ochning o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olish kerak. Bu bilan nam xonalarda ma’sum daraxt turlaridan qo‘llanilgani maqsadga muvofiq bo‘ladi. Masalan, buk daraxti yuqori listvinitsa esa – o‘rtacha, dub va yasen – past, sosna esa – eng past namlikni yutish darajasiga ega.
Zinapoya uchun yuqori namlikdan tashqari isitish uskunalarining yaqin joylashganligi xuddi shunday yomon ta’sir qiladi. Ularning ta’siri ostida yog‘och quriydi va kelajakda deformatsiyadanishga olib keladi. Zinapoyaning tashqi ko‘rinishi, uning qulayligi buyurtmachining istaklarini hayotga tadbiq qiluvchi ustalarning didi, fantaziyasi va eng asosiysi professionalligiga bog‘liq.
Katalogda siz uyingiz uchun ahamiyatli va balki qaytarilmas interyer elementini yaratishga qodir mutaxassislarning ishlarini baholashingiz mumkin.
